Αναθεώρηση των διαγνωστικών κριτηρίων για τη νευροϊνωμάτωση 1 (NF1), νευροϊνωμάτωση 2 (NF2) και τη σβαννόματωση
Με τη χορηγία του Children’s Tumor Foundation
Ομάδα εργασίας: Gareth Evans, Susan Huson, Eric Legius, Ludwine Messiaen, Scott Plotkin, Pierre
Wolkenstein
Τα διαγνωστικά κριτήρια NF1 αλλάζουν.
Τα διαγνωστικά κριτήρια των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (National Institutes of Health – NIH) για την
NF1 αναπτύχθηκαν το 1988.
Η διάγνωση της NF1 επιτυγχάνεται όταν υπάρχουν 2 ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια:
1. ≥6 κηλίδες café-au-lait -> 5mm προ εφηβείας> 15mm μετά από την εφηβεία
2. ≥2 νευρινώματα οποιουδήποτε τύπου ή 1 πλεξοειδές νευρίνωμα
3. φακίδες στη μασχαλιαία ή βουβωνική χώρα
4. οπτικό γλοίωμα
5. ≥ 2 οζίδια Lisch
6. διακριτές οστικές βλάβες
7. επίδραση από συγγενή πρώτου βαθμού (κατά 1-6)
Αυτά τα κριτήρια ήταν επαρκή στην πάροδο του χρόνου, αλλά η πρόοδος στην κατανόηση της NF1 δημιούργησε την ανάγκη για επικαιροποίηση. Ως κατευθυντήρια αρχή, προσπαθήσαμε να διατηρήσουμε τα διαγνωστικά κριτήρια απλά και εύκολα στη χρήση, εστιάζοντας στη μεγιστοποίηση της ευαισθησίας στα μικρά παιδιά (δηλαδή στη διάγνωση των παιδιών όσο το δυνατόν πιο μικρά). Αποφασίσαμε να διατηρήσουμε την ίδια μορφή για τα διαγνωστικά κριτήρια. Έτσι, μπορεί να γίνει διάγνωση NF1 εάν υπάρχουν δύο ή περισσότερα κριτήρια από τη λίστα.
Δεν αλλάξαμε τα υπάρχοντα κριτήρια για 6 ή περισσότερα κηλίδες café-au-lait, τον αριθμό των νευροϊνωμάτων ή την παρουσία γλοιώματος οπτικού νεύρου. Υπήρξε συζήτηση για το συνδυασμό των κριτηρίων για τις χρωστικές κηλίδες του δέρματος (καφέ-au-lait κηλίδες και φακίδωση) σε ένα
κριτήριο, με σκοπό τη διάκριση της νευροϊνωμάτωσης τύπου 1 από το σύνδρομο Legius. Τελικά, η ομάδα αποφάσισε να διατηρήσει τα κριτήρια χρωστικών στο δέρμα ως δύο ξεχωριστά κριτήρια προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η ευαισθησία σε νεαρή ηλικία. Αναγνωρίζουμε ότι άτομα με μόνο κηλίδες café-au-lait και φακίδες μπορεί να έχουν είτε νευροϊνωμάτωση τύπου 1 είτε σύνδρομο Legius. Στην τελική δημοσίευση, τα κριτήρια θα δηλώνουν “αάν η διάγνωση βασίζεται μόνο σε χαρακτηριστικά χρωστικής ουσίας, με βάση τον γονιδιακό έλεγχο και / ή την γνώμη των εμπειρογνωμόνων».
Ο όρος «φακίδωση» διατηρήθηκε, αλλά το κριτήριο προσαρμόστηκε στο «διμερής φακίδωση». Αναγνωρίζουμε ότι στα μικρά παιδιά η φακίδωση μπορεί να αρχίσει μόνο από τη μία πλευρά, αλλά θέλαμε τους κλινικούς γιατρούς να εξετάσουν ενδεχόμενο γονιδιακό μωσαϊκισμό, αν η φακίδωση δεν
είναι και στα δύο μέλη (δηλ. στις μασχάλες ή βουβωνικές περιοχές). Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ο γονιδιακός μωσαϊκισμός λόγω των ειδικών χαρακτηριστικών που συνδέονται με την μετάλλαξη αυτή της NF1, συμπεριλαμβανομένου του μειωμένου ποσοστού διάγνωσης των παθολογικών εκδηλώσεων στο περιφερικό αίμα, του χαμηλότερου κινδύνου μετάδοσης της νόσου στους απογόνους και ενός ηπιότερου φυσικού ιστορικού της νόσου σε σχέση με το NF1 ασθενείς που δεν έχουν μωσαϊκισμό.
Το κριτήριο των οζιδίων Lisch άλλαξε για να ενσωματώσει επίσης την παρουσία δύο ή περισσοτέρων χοριοειδών ανωμαλιών. Οι χοριοειδείς ανωμαλίες παρατηρούνται σε έως 60-70% των παιδιών με NF1 και η εξέταση μπορεί να γίνει από την ηλικία των 5 ετών (1). Η ευαισθησία, η εξειδίκευση και οι θετικές και αρνητικές προγνωστικές τιμές των χοριοειδών ανωμαλιών που σχετίζονται με το NF1 ήταν 0,60, 0,97, 0,98 και 0,46 αντίστοιχα. Στα παιδιά, οι χοριοειδείς ανωμαλίες είναι συχνότερες από τους οζίδια Lisch (2,3,4,5). Δεν συνιστούμε την καταστολή σε πολύ μικρά παιδιά μόνο για να πραγματοποιηθεί οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) για διαγνωστικούς σκοπούς, όπως συμβαίνει και με την παραπομπή για μαγνητική τομογραφία (MRI) για το γλοίωμα της οπτικής οδού, όπου συστηματικές μαγνητικές τομογραφίες (MRI) εγκεφάλου δεν συνιστώνται σε μικρά παιδιά λόγω της ανάγκης γενικής αναισθησίας. Τα οζίδια Lisch και οι χοριοειδείς ανωμαλίες αποτελούν ένα μεμονωμένο κριτήριο, που πληρούται είτε από την παρουσία οζιδίων Lisch , είτε χοριοειδών ανωμαλιών.
Το κριτήριο των οστικών βλαβών επαναδιατυπώθηκε για να περιγράψει καλύτερα τις συγκεκριμένες βλάβες των οστών της νευροϊνωμάτωσης τύπου 1: δυσπλασία σφηνοειδούς οστού, δυσπλασία της κνήμης ή ψευδοάρθρωση ενός μακριού οστού “(6). Μετά από μακρά συζήτηση, αποφασίστηκε να μην συμπεριληφθεί η «δυστροφική σκολίωση» επειδή ήταν δύσκολο να διατυπωθεί επαρκών και ορθώς η «δυστροφική» σκολίωση. Επιπλέον, αυτό το χαρακτηριστικό της νευροϊνωμάτωσης τύπου 1 δεν είναι συχνό και η καταγραφή του στα κριτήρια δεν είναι σκόπιμη.
Η παρουσία μιας ετεροζυγωτικής παθογόνου μετάλλαξης στο γονίδιο NF1 προστέθηκε ως νέο κριτήριο. Δεν απαιτείται παθογόνος μετάλλαξη στο γονίδιο NF1 για τη διάγνωση της NF1, δηλ. τα κριτήρια εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται στην κλινική διάγνωση της NF1 όπως πριν. Οι γενετικές εξετάσεις ανιχνεύουν τώρα μια παθογόνο μετάλλαξη σε ποσοστό άνω του 90% των ατόμων με τυπική NF1 (δηλ. εκείνων χωρίς γενετικό μωσαϊκισμό). Υπάρχει ένας αυξανόμενος αριθμός κλινικά χρήσιμων συσχετισμών γονότυπου-φαινοτύπου (7-12). Η μοριακή γονιδιακή ανάλυση θα διακρίνει επίσης την NF1 από το σύνδρομο Legius (13,14). Η παρουσία παθογόνου μετάλλαξης NF1 αντιπροσωπεύει μόνο ένα κριτήριο και πρέπει να υπάρχει ένα πρόσθετο κριτήριο για την εκπλήρωση των διαγνωστικών κριτηρίων. Αυτό μπορεί να είναι ένα κριτήριο που περιγράφει ένα κλινικό χαρακτηριστικό της NF1 ή ενός “γονέα με NF1 από τα παραπάνω κριτήρια”.
Το τελευταίο κριτήριο άλλαξε από “συγγενή πρώτου βαθμού με NF1” σε “γονέα με NF 1, με διάγνωση βάση των παραπάνω κριτηρίων …” για δύο λόγους. Ο πρώτος λόγος ήταν η διάκριση του NF1 από την CMMRD (Συνταγματική ανεπάρκεια MMR – διαλληλικές μεταλλάξεις βλαστικής σειράς σε γονίδια αναντιστοιχίας επισκευής). Η CMMRD είναι μια αυτοσωμική υπολειπόμενη ασθένεια και περίπου τα μισά από αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν πολλαπλές κηλίδες café-au-lait (15). Είναι σημαντικό να
εξακριβώσουμε αν αυτά τα παιδιά σε νεαρή ηλικία παρουσιάζουν υψηλό κίνδυνο για κακοήθειες. Για το λόγο αυτό, απορρίψαμε την ύπαρξη “αδελφού” στα κριτήρια NF1, έτσι ώστε τα αδέλφια CMMRD με καφέ-au-lait spots να μην έχουν λανθασμένη διάγνωση NF1. Δεύτερον, απορρίψαμε την ύπαρξη
“παιδιού” με NF1 ως πρώτου βαθμού συγγενή, επειδή θέλουμε να περιορίσουμε το ενδεχόμενος ο ένας γονέας με μωσαϊκισμό να αποτελεί επαρκές κριτήριο για διάγνωση της NF1 (ολιγοσυμπτωματικός γονέας με μωσαϊκισμό και παιδί με τυπική NF1) .
Προς το παρόν, πιστεύουμε ότι τα πρόσφατα αναφερόμενα χαρακτηριστικά του NF1 – όπως το nevus anemicus (λευκή κηλίδα στο δέρμα) και το νεανικό ξανθοκοκκίωμα (juvenil xanthogranuloma) – δεν αξιολογούνται ώστε να ενταχθούν ως κριτήρια διαγνωστικά της NF1, διότι σήμερα δεν υπάρχουν
επαρκή επιστημονικά δεδομένα. Περίληψη των συνιστώμενων αλλαγών στα διαγνωστικά κριτήρια NF1 (σε εισαγωγικά)
1. “Διμερής” φακίδωση στη μασχαλιαία ή βουβωνική χώρα
Σκεπτικό: Να ορίζεται η διμερής παρουσία φακίδων, καθώς ο μωσαϊκισμός θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε περιπτώσεις φακίδων στη μία μόνο πλευρά.
2. Δύο από τα περισσότερα οζίδια Lisch “ή δύο ή περισσότερες χοριοειδικές ανωμαλίες” Σκεπτικό: Η αλλαγή αυτή θα αυξήσει την ευαισθησία των διαγνωστικών κριτηρίων σε μικρά παιδιά.
3. Διακριτή οστική βλάβη όπως: “δυσπλασία σφηνοειδούς οστού, δυσπλασία κνήμης, ψευδάρθρωση ενός μακριού οστού”. Σκεπτικό: βελτιωμένη περιγραφή των τυπικών οστικών βλαβών που παρατηρούνται στην NF1.
4. “Μια ετεροζυγωτική παθογόνος μετάλλαξη της ΝF1” Αιτιολογία: Η αλλαγή αυτή θα αυξήσει την ευαισθησία των κριτηρίων σε πολύ νεαρή ηλικία και θα
επιτρέψει την προγεννητική ή νεογνική διάγνωση του NF1. Οι γενετικές εξετάσεις θα βοηθήσουν στη διάκριση του NF1 από το σύνδρομο Legius και, σε ορισμένες περιπτώσεις, στην υποστήριξη του συσχετισμού γονότυπου-φαινοτύπου.
5. Ένας “γονέας” με NF1 (με διάγνωση βάση των παραπάνω κριτηρίων)
Σκεπτικό: Με αυτή την αλλαγή, το κριτήριο του πρώτου βαθμού σχετικά με το NF1 αντικαθίσταται από το γονικό με το NF1. Εξαιρώντας τα αδέλφια με το NF1 ως διαγνωστικό κριτήριο, ελπίζαμε να ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα ότι τα αδέλφια με το CMMRD θα έχουν λανθασμένη διάγνωση με την NF1. Εξαιρώντας τα παιδιά με το NF1 ως κριτήριο, θέλαμε να ελαχιστοποιήσουμε την πιθανότητα ότι ένας γονέας με ήπια συμπτώματα και το μωσαϊκισμό NF1 να διαγνωσθεί εσφαλμένα με NF1.
Παραπομπές
1. Parrozzani et al, Invest Ophthalmol Vis Sci. 2015
2. Viola et al, Ophtalmology 2012
3. Vagge et al, Acta Ophthalmol 2015
4. Cassiman et al, Clin Genet 2016
5. Tucci et al, J Hum Genet, 2017
6. Stevenson et al, Genet Med. 2007
7. Kehrer-Sawatzki, Hum Genet, 2017
8. Upadhyaya et al, Am J Hum Genet 2007
9. Koczkowska et al, Genet in Medicine 2018
10. Rojnueangnit et al, Hum Mutat, 2015
11. Koczkowska et al, Am J Hum Genet 2018
12. Pinna et al, Eur J Hum Genet, 2015
13. Messiaen et al, JAMA 2009
14. Evans et al, EBioMedicine 2016
15. Wimmer et al, Clinical Genetics 2017
Αναθεωρημένα κριτήρια NF1:
Η διάγνωση του NF1 μπορεί να γίνει όταν ένας ασθενής ικανοποιεί δύο ή περισσότερα από τα ακόλουθα κριτήρια
• Μια ετεροζυγωτική παθογόνος μετάλλαξη της ΝF1.
• Έξι ή περισσότερες κηλίδες café-au-lait, μεγαλύτερες από 5mm σε παιδιά προ εφηβείας και άνω των 15 mm από την εφηβεία και εξής.
• Διμερής φακίδωση στη μασχαλιαία ή στη βουβωνική χώρα.
• Δύο ή περισσότερα νευροϊνώματα οποιουδήποτε τύπου ή ένα ή περισσότερα πλεγματοειδή νευροϊνώματα.
• Δύο ή περισσότερα οζίδια Lisch στην ίριδα που προσδιορίζονται με εξέταση σχισμοειδούς λυχνίας ή δύο ή περισσότερες χοριοειδικές ανωμαλίες (CA) – ορίζονται ως φωτεινά, ανομοιόμορφα οζίδια που απεικονίζονται με οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) / φασματοσκοπία εγγύς υπερύθρου (NIR).
• Γλοιώμα της οπτικής οδού
• Διακριτή οστική βλάβη όπως: δυσπλασία σφηνοειδούς οστού, δυσπλασία κνήμης, ψευδάρθρωση ενός μακριού οστού.
• Ένας γονέας με NF1 με διάγνωση βάση των παραπάνω κριτηρίων.