Τα διαγνωστικά κριτήρια για Σβαννωμάτωση αλλάζουν
Η Σβαννωμάτωση χαρακτηρίζεται από την προδιάθεση για πολλαπλά σβαννώματα. Παρά ταύτα υπάρχει μία σημαντική φαινοτυπική αλληλοεπικάλυψη με την NF 2 (μωσαϊκισμός). Η αντίληψη για την σβαννωμάτωση – ξεχωριστά από την NF2 – αναπτύχθηκε μέσα στις
δεκαετίες του ’80 και ’90 και τα κύρια γνωρίσματά της συνοψίστηκαν τον 1995 (στο πλαίσιο της ερευνητικής αριστείας: Research Excellence Framework-REF). Κατόπιν συναίνεσης διαγνωστικά κριτήρια δημοσιεύθηκαν το 2005 (1). Το 2007, οι γονιδιακές μεταλλάξεις στο γονίδιο SMARCB1 διαγνώσθηκα σε άτομα με σβαννωμάτωση (2). Αυτό το εύρημα, σε συνδυασμό με έναν αριθμό εκθέσεων για τον φαινότυπο της σβαννωμάτωσης, οδήγησε σε αναθεώρηση των διαγνωστικών κριτηρίων το 2013 (3), που αφορούσαν γονιδιακά και
κλινικά κριτήρια για διάγνωση. Σύμφωνα με τα κριτήρια του 2013, ο ασθενής πρέπει να πληρεί είτε τα γονιδιακά είτε τα κλινικά κριτήρια:
Κλινικά κριτήρια:
• Δύο ή περισσότερα μη ενδοδερματικά σβαννώματα, ένα με παθολογική αξιολόγηση,συμπεριλαμβανομένου και του μονομερούς αιθουσαίου σβαννώματος πιστοποιημένου με μαγνητική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας.
• Ένα παθολογικά αξιολογημένο σβάννωμα ή ενδοκρανιακό σβάννωμα ΚΑΙ ένας συγγενής πρώτου βαθμού με την ίδια διάγνωση.
• Θεωρείται ως πιθανό διαγνωστικό κριτήριο η ύπαρξη δύο ή περισσοτέρων μη
ενδοδερματικών όγκων , χωρίς να έχει αποδειχθεί ότι κάποιο από αυτά είναι
σβάννωμα. Η ύπαρξη χρόνιου πόνου σε συνδυασμό με αναπτυσσόμενους όγκους αυξάνει την πιθανότητα της σβαννωμάτωσης.
Γονιδιακά κριτήρια:
• Δύο ή περισσότερα παθολογικά διαγνωσμένα σβαννώματα ή μηνιγγιώματα ΚΑΙ γονιδιακές μελέτες για δύο τουλάχιστον όγκους με το γονίδιο LOH για το
χρωμόσωμα 22 και δύο διαφορετικές μεταλλάξεις NF2, αν υπάρχει η κοινή
μετάλλαξη SMARCB1, που υποδηλώνει ότι το γονίδιο SMARCB1 συνδέεται με
σβαννωμάτωση.
• Ένα παθολογικά διαγνωσμένο σβάννωμα ή μηνιγγίωμα ΚΑΙ παθογόνος μετάλλαξητου γονίδιου SMARCB1. Το 2014 οι παθογόνος μετάλλαξη του γονίδιου LZTR1 αναγνωρίσθηκαν στους ασθενείς και στις οικογένειές τους που ήταν αρνητικοί στο SMARCB1 και είχαν διαγνωσθεί με σβαννωμάτωση. [4-6]. Επιπρόσθετα γονίδια, προς το παρόν αδιάγνωστα είναι δυνατόν να
συνδέονται με τη σβαννωμάτωση. Η μη διεισδυτικότητα, άγνωστης ακριβούς εκτίμησης είναι δυνατόν να εντοπιστεί στα γονίδια SMARCB1 και LZTR1- παθογόνες μεταλλάξεις, αν και είναι πιο διαδεδομένες στο γονίδιο LZTR1, που είναι ανθεκτικό στην απώλεια της λειτουργίας. Ωστόσο, τα προαναφερθέντα ευρήματα δεν έχουν ακόμη ενσωματωθεί σε διαγνωστικά κριτήρια. Επιπλέον, οι πρόσφατες έρευνες αποδεικνύουν ουσιαστική διαγνωστική αλληλοεπικάλυψη της σβαννωμάτωσης με την NF 2 (μωσαϊκισμός), ειδικά σε
εκείνους με παθογόνο μετάλλαξη της LZTR1, μονομερές αιθουσαίο σβάννωμα και πολλαπλά όχι δερματικά σβαννώματα [7,8]. Μία προτεινόμενη επικαιροποίηση των κριτηρίων του Μάντσεστερ με NF2 επιχειρήθηκε με σκοπό αυτή την αλληλοεπικάλυψη με τη σβαννωμάτωση [8]. Αυτές οι ελλείψεις μας οδήγησαν στη σύγκληση μιας ομάδας εμπειρογνωμόνων που περιλάμβανε μια μεγάλη ομάδα αναφοράς DELPHI για να επανεξετάσει τα κριτήρια.
Προτεινόμενες αλλαγές στα διαγνωστικά κριτήρια:
1. Ο όρος “πιθανή διάγνωση” αφαιρείται από την κατηγορία των τρεχόντων κριτηρίων και αντικαθίσταται με την κατηγορία “μη καθορισμένα διαφορετικά (Not Otherwise Specified- ΝOS)” στα νέα κριτήρια.
2. Ο όρος “πραγματοποιεί τα διαγνωστικά κριτήρια της NF2” αφαιρείται από τη λίστα των κριτηρίων που αποκλείουν την σβαννωμάτωση. Αυτή η απόφαση υποδηλώνει την αξιοσημείωτη αλληλοεπικάλυψη της NF2 με τη Σβαννωμάτωση.
3. Ο όρος “ενδοκρανιακό μηνιγγίωμα” αφαιρείται από τα παλαιά κριτήρια: “Ένα παθλογικά διαγνωσμένο σβάννωμα ή ενδοκρανιακό μηνιγγίωμα ΚΑΙ ένας συγγενής πρώτου βαθμού που έχει Σβαννωμάτωση” Ο στόχος είναι να αποφευχθεί η επιπρόσθετη διάγνωση μεγαλύτερων σε ηλικία μελών της οικογένειας που ενδεχομένως να είχαν τυχαίο μηνιγγίωμα.
4. Προσθήκη της απαίτησης για “κλινικά στοιχεία για σβάννωμα” για άτομα με στοιχεία της παθογόνου μετάλλαξης του γονιδίου SMARCB1 ή LZTR1 σε ιστό που δεν έχει προσβληθεί. Η παρουσία της παθογόνου μετάλλαξης δεν πρέπει να αποτελεί μεμονωμένο στοιχείο στις περιπτώσεις ατόμων με τις μεταλλάξεις SMARCB1 ή LZTR1, που ανιχνεύονται στην γονιδιακή ακολουθία ή στα εξόνια χωρίς χαρακτηριστικά σβαννωμάτωσης. Επιπλεόν, επειδή το γονίδιο LZTR1 είναι ανθεκτικό στην απώλεια της λειτουργίας με πιστοποιημένη
μη διεισδυτικότητα, μία συρρικνωμένη μετάλλαξη στο αίμα θα καταχωρηθεί ως ενδεχομένως παθογόνο, αλλά θα θεωρηθεί ως παθογόνο εάν περιοριστεί μόνο σε δύο ανατομικά άσχετους όγκους, που υποδηλώνει μερική απώλεια του χρωμοσώματος 22q στην αλληλούχηση και μία διαφορετική παθογόνο μετάλλαξη της NF2 σε συνδυασμό με το γονίδιο LZTR1. Σε αυτό το σενάριο, η ΝF2 με μωσαϊκισμό (αναμένεται να υπερέχει από την NF 2 με το γονίδιο LZTR1- που συνδέεται με τη σβαννωμάτωση) αποκλείεται (7).
5. Η ομάδα θεώρησε αλλά δεν έδωσε σαφή απάντηση στο ερώτημα πως θα γίνεται αναφορά σε ασθενείς με την παθογόνο μετάλλαξη στα γονίδια SMARCB1 ή LZTR1 σε ιστούς που δεν έχουν προσβληθεί με σβάννωμα ή μηνιγγίωμα. Η προτεινόμενη λύση είναι να τους αναφέρουμε ασθενείς –φορείς του γονιδίου “SMARCB1” ή “LZTR1”. Αυτό θα αποφασιστεί
στην επόμενη έκδοση των διαγνωστικών κριτηρίων.
6. Να προστεθεί το “επενδύμωμα” στη λίστα των κριτηρίων που αποκλείουν την σβαννωμάτωση.
7. Να διατηρηθεί η απαίτηση για μαγνητική τομογραφία υψηλής ευκρίνειας
συμπεριλαμβανομένων και λεπτών τομών (3 χιλ. ή και λιγότερο) διά μέσου του εσωτερικού ακουστικού καναλιού (πόρος) για διαγνωστικό κριτήριο.
8. Διατήρηση της πρακτική της μαγνητικής τομογραφίας για την ταυτοποίησης αλλοιώσεων συμβατών με σβάννωμα. Δεν υπήρχε στήριξη για την χρήση υπερήχων ή ψηλάφησης για την διάγνωση όγκων των νευρικών ελύτρων.
9. Συμφωνήθηκε να διατηρηθεί η χρήση των συγγενών πρώτου βαθμού (παρά των συγγενών δεύτερου βαθμού) στα διαγνωστικά κριτήρια της σβαννωμάτωσης.
10. Συμφωνήθηκε να χρησιμοποιηθεί η διάγνωση του υβριδικού όγκου νευρικού ελύτρου (συμπληρωματικά του σβαννώματος) για τη διάγνωση σβαννωμάτωσης στην σύνθεση των συμβατών γονιδιακών ευρημάτων.
ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:
(1) MacCollin M, Chiocca EA, Evans DG, Friedman JM, Horvitz R, Jaramillo D, Lev M, Mautner
VF, Niimura M, Plotkin SR, Sang CN, Stemmer-Rachamimov A, Roach ES. Diagnostic criteria
for schwannomatosis. Neurology. 2005 Jun 14;64(11):1838-45. Review. PubMed PMID:
15955931
(2) Hulsebos TJ, Plomp AS, Wolterman RA, Robanus-Maandag EC, Baas F, Wesseling P. Germline
mutation of INI1/SMARCB1 in familial schwannomatosis. Am J Hum Genet. 2007
Apr;80(4):805-10. Epub 2007 Feb 16. PubMed PMID: 17357086; PubMed Central PMCID:
PMC18527153013 criteria
(3) Plotkin SR, Blakeley JO, Evans DG, Hanemann CO, Hulsebos TJ, Hunter-Schaedle K, Kalpana
GV, Korf B, Messiaen L, Papi L, Ratner N, Sherman LS, Smith MJ, Stemmer-Rachamimov AO,
Vitte J, Giovannini M. Update from the 2011 International Schwannomatosis Workshop:
From genetics to diagnostic criteria. Am J Med Genet A. 2013 Mar;161A(3):405-16.
(4) Piotrowski A, Xie J, Liu YF, et al. Germline loss-of-function mutations in LZTR1 predispose to
an inherited disorder of multiple schwannomas. Nature Genetics 2014;46:182-187.
(5) Smith MJ, Isidor B, Beetz C, Williams SG, Bhaskar SS, Richer W, O’Sullivan J, Anderson B, Daly
SB, Urquhart JE, Fryer A, Rustad CF, Mills SJ, Samii A, du Plessis D, Halliday D, Barbarot S,
Bourdeaut F, Newman WG, Evans DG. Mutations in LZTR1 add to the complex heterogeneity
of schwannomatosis. Neurology. 2015;84(2):141-7
(6) Paganini I, Chang VY, Capone GL, Vitte J, Benelli M, Barbetti L, Sestini R, Trevisson E,
Hulsebos TJ, Giovannini M, Nelson SF, Papi L. Expanding the mutational spectrum of LZTR1 in
schwannomatosis. Eur J Hum Genet. 2015 Jul;23(7):963-8.
(7) Kehrer-Sawatzki H, Kluwe L, Friedrich RE, Summerer A, Schäfer E, Wahlländer U, Matthies C,
Gugel I, Farschtschi S, Hagel C, Cooper DN, Mautner VF. Phenotypic and genotypic overlap
between mosaic NF2 and schwannomatosis in patients with multiple non-intradermal
schwannomas. Hum Genet. 2018 Jul;137(6-7):543-552.
(8) Smith MJ, Bowers NL, Bulman M, Gokhale C, Wallace AJ, King AT, Lloyd SK, Rutherford SA,
Hammerbeck-Ward CL, Freeman SR, Evans DG. Revisiting neurofibromatosis type 2
diagnostic criteria to exclude LZTR1-related schwannomatosis.Neurology. 2017;88(1):87-92
Προτεινόμενα κριτήρια για σύνδρομα προδιάθεσης σβαννωμάτων:
Λαμβάνοντας υπόψιν την κλινική αλληλοεπικάλυψη της NF2 με τη σβαννωμάτωση, η ομάδα συζήτησε τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα για τις δύο περιπτώσεις υπό την ίδια ονομασία. Το κύριο όφελος αυτής της αλλαγής θα είναι να δοθεί έμφαση στην ομοιότητα των δύο καταστάσεων ως σύνδρομα που υποβοηθούν την ανάπτυξη όγκων και προδιαθέτουν την ανάπτυξη σβαννωμάτων και μηνιγγιωμάτων. Επιπλέον, η πλειονότητα
νιώθει ότι η αλλαγή του ονόματος της NF2 θα μειώσει την διαγνωστική σύγχυση ανάμεσα σε NF1 και NF2, ξεκαθαρίζοντας ότι οι ασθενείς με NF2 δεν παρουσιάζουν προδιάθεση για
νευρινώματα.
• Παρά ταύτα επειδή η κλινική και η γονιδιακή διάγνωση είναι εφικτή με αυτά τα κριτήρια, η φαινοτυπική αλληλοεπικάλυψη ανάμεσα στο χρωμόσωμα 22- που συνδέεται με τα Σύνδρομα που προδιαθέτουν Σβαννώματα (SPSs) ενισχύει την γενετική ανάλυση των γνωστών γονιδίων που προδιαθέτουν για σβαννώματα ως την προτιμώμενη μέθοδο διάγνωσης.
• Ο γονιδιακός έλεγχος ενδείκνυται κλινικώς για όλους τους ασθενείς με Σύνδρομα που προδιαθέτουν Σβαννώματα (SPSs) (με εξαίρεση μόνον όσων έχουν διμερή αιθουσαία Σβαννώματα).
Προτεινόμενα κριτήρια για Σύνδρομα που προδιαθέτουν Σβαννώματα (SPS) – MERLIN (πρώην ΝF2) H διάγνωση της SPS-MERLIN (πρώην NF2) μπορεί να πραγματοποιηθεί εφόσον ο ασθενής έχει ένα από τα παρακάτω:
1. Διμερή αιθουσαία Σβαννώματα (VS)
2. Μία ενδεικτική παθογόνο μετάλλαξη NF2 με τουλάχιστον δύο ανατομικά
διακριτούς για την NF2 σχετικούς όγκους (σβάννωμα, μηνιγγίωμα και/ή
επενδύμωμα). Ή όταν έχει είτε 2 από τα κύρια, είτε ένα κύριο και δύο δευτερεύοντα κριτήρια, ως εξής:
Κύρια κριτήρια:
Μονομερές αιθουσαίο σβάννωμα (VS).
Συγγενής πρώτου βαθμού (όχι αδερφός) με SPS-MERLIN.
NF2 παθογόνος μετάλλαξη#
σε μη προσβληθέντα ιστό, όπως το αίμα (όταν η
μετάλλαξη είναι παρούσα σε λιγότερο από 50% ώστε να επιβεβαιώνει
μωσαϊκισμό).
Δευτερεύοντα κριτήρια:
– μπορούν να μετρηθούν πάνω από ένα στον κάθε τύπο (π.χ. δύο σβαννώματα) Επενδύμωμα, σβάννωμα (χρειάζεται τουλάχιστον ένα δερματικό σβάννωμα αν το κύριο κριτήριο είναι το μονομερές αιθουσαίο σβάννωμα); μηνιγγίωμα.- μπορούν να μετρηθούν πάνω από ένα στον κάθε τύπο:
Νεανικός Φλοιώδης και Υποφλοιώδης Καταρράκτης; Αμάρτωμα Αμφιβληστροειδούς; Επιαμφιβληστροειδικές Μεμβράνες, σε ηλικίες κάτω των 40 #αν μία πιθανή παθογόνος μετάλλαξη διαγνωσθεί με την ανάλυση του όγκου μπορεί να βοηθήσει την ταξινόμηση προς τα πάνω (π.χ. να παρέχει απόδειξη ότι η πιθανή παθογόνος μετάλλαξη περιορίζεται στον όγκο και ότι ένα δεύτερο σωματικό «πλήγμα» έχει εμφανιστεί).
Προτεινόμενα κριτήρια για Σύνδρομα που προδιαθέτουν Σβαννώματα
(SPS)-SMARCB1
Η διάγνωση των συνδρόμων SMARCB1-SPS μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εάν ο ασθενής ικανοποιεί ένα από τα παρακάτω κριτήρια:
• Τουλάχιστον ένα παθολογικά διαγνωσμένο σβάννωμα ή υβριδικοί όγκοι νευρικού ελύτρου ΚΑΙ την παθογόνο μετάλλαξη στο γονίδιο SMARCB1 σε έναν ιστό που δεν έχει προσβληθεί, όπως το αίμα. (Η διάγνωση του μωσαϊκού SMARCB1-SPS γίνεται όταν η μετάλλαξη είναι παρούσα σε ποσοστό μικρότερο του 50%)
• Η κοινή παθογόνος μετάλλαξη SMARCB1 σε δύο ανατομικώς διακριτά
σβαννώματα ή σε υβριδικούς όγκους νευρικού ελύτρου. Προτεινόμενα κριτήρια για Σύνδρομα που προδιαθέτουν Σβαννώματα
(SPS)-LZTR1 Η διάγνωση των συνδρόμων LZTR1-SPS μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εάν ο ασθενής ικανοποιεί ένα από τα παρακάτω κριτήρια: Τουλάχιστον ένα παθολογικά διαγνωσμένο σβάννωμα ή υβριδικοί όγκοι νευρικού ελύτρου ΚΑΙ την παθογόνο μετάλλαξη στο γονίδιο LZTR1 σε έναν ιστό που δεν έχει προσβληθεί, όπως το αίμα. Η διάγνωση του μωσαϊκού LZTR1-SPS γίνεται όταν η μετάλλαξη είναι παρούσα σε ποσοστό μικρότερο του 50%)
• Η κοινή παθογόνος μετάλλαξη LZTR1 σε δύο ανατομικώς διακριτούς όγκους.
Προτεινόμενα κριτήρια για Σύνδρομα που προδιαθέτουν Σβαννώματα
(SPS)-του χρωμοσώματος 22q Η διάγνωση των συνδρόμων 22q-SPS μπορεί να πραγματοποιηθεί μόνο εάν ο ασθενής δεν ικανοποιεί τα κριτήρια για τα σύνδρομα MERLIN-SPS, SMARCB1-SPS ή LTZR1-SPS και έχει:
• To γονίδιο LOH στο ίδιο χρωμόσωμα 22q σε δύο ανατομικά διακριτά σβαννώματα ή σε υβριδικούς όγκους νευρικού ελύτρου ΚΑΙ
• Μία παθογόνο μετάλλαξη NF2 σε κάθε όγκο που δεν μπορεί να ανιχνευθεί σε έναν ιστό που δεν έχει προσβληθεί.
Μετάφραση: Ειρήνη Πουπάκη-Χριστοπούλου (20.6.2019)